Gan Dr. Honor Young, Dirprwy Gyfarwyddwr, y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion
Cynulliad Byd-eang er Iechyd y Glasoed
Fe wnaeth Cynhadledd ddiweddar HBSC (Ymddygiad Iechyd mewn Plant Oed Ysgol) yn Athen ddwyn ynghyd 121 o gynrychiolwyr o 39 o’r 51 aelod wlad a rhanbarth. Fe wnaeth y digwyddiad bywiog hwn nodi’r ail waith yn unig y mae Gwlad Groeg wedi croesawu’r gynhadledd dros y ddau ddegawd diwethaf – gan ei wneud yn achlysur arbennig tu hwnt.
Diwrnod 1: Gosod yr Olygfa
Agorodd y gynhadledd gyda diweddariadau gan y Pwyllgor Cydlynu Rhyngwladol, ac wedyn prif anerchiadau ysbrydoledig. Gosodwyd y naws gan yr Athro Oddrun Samdal, a chlywom fyfyrdodau grymus gan João Breda (WHO Athen) ac uwch swyddogion o Weinidogaethau Iechyd ac Addysg Gwlad Groeg.
Pwysleisiodd eu negeseuon rôl hanfodol cydweithredu rhyngwladol wrth ddatblygu iechyd cyhoeddus.
Enghraifft o’r cydweithredu hwn yw integreiddio HBSC yn strategol o fewn y Rhwydwaith ers 2013, sydd wedi gwella cyfraddau ymateb yn sylweddol ac wedi estyn y sampl genedlaethol yng Nghymru.
Uchafbwyntiau Allweddol:
- Cyflwyno 8 adroddiad tuedd HBSC ar bynciau fel anghydraddoldebau cymdeithasol, iechyd rhywiol, ac iechyd meddwl.
- Rhannodd Sophie Jullien strategaeth adnewyddedig Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) ar gyfer lles plant a’r glasoed.
- Roeddem wrth ein bodd yn gweld Cymru’n cael ei chydnabod am integreiddio HBSC i’r Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion (Rhwydwaith) – model ar gyfer monitro a chynllunio iechyd ar lefel ysgol yn effeithiol. Mae ein model, sy’n cyfuno data rhyngwladol â seilwaith cenedlaethol y Rhwydwaith, wedi cael ei gydnabod yn rhyngwladol am fod yn arfer gorau ar gyfer cynllunio gweithredu ynghylch iechyd ar lefel ysgol.
Grwpiau Ffocws a Chydweithrediadau rhwng Gwledydd
Ymunodd cynrychiolwyr â grwpiau ffocws oedd wedi’u halinio â’u harbenigedd, yn amrywio o atal trais i fwyta a cholli pwysau. Fe wnaeth ein clwstwr ni o wledydd (Cymru, Lloegr, Iwerddon, yr Alban a Chanada) hefyd gyfarfod am drafodaethau bywiog ar recriwtio ysgolion a rhannu data.
Roedd Cymru’n falch o gyflwyno’i dull trwy ein hadroddiadau ysgol pwrpasol, dangosfyrddau digidol, gweminarau, cylchlythyron a digwyddiadau. Mae’r offer hyn nid yn unig yn cefnogi ysgolion ond yn dangos hefyd sut mae’r Rhwydwaith yn defnyddio data HBSC i yrru ymchwil perthnasol i bolisi a gwella deilliannau iechyd pobl ifanc.
Perfformiad Teimladwy
Digwyddiad a wnaeth sefyll allan oedd perfformiad cerddorol gan En-Techni Psyhi, sef grŵp o ddefnyddwyr ac aelodau cymuned gwasanaeth iechyd meddwl. Fe wnaeth eu perfformiad annog dileu stigmâu trwy gerddoriaeth; profiad emosiynol a chofiadwy.
Cynllun at y Dyfodol
Yn y prynhawn, cyfarfuom â’n gweithgorau arbenigol i gynllunio cylch nesaf yr arolwg. Daeth ennyd falch pan etholwyd Kelly a minnau yn Brif Ymchwilwyr ar y Cyd i Gymru; rôl y mae’n anrhydedd i ni ymgymryd â hi. Hefyd, fe wnaethom ffarwelio â Dr. Chris Roberts, y mae ei gyfraniadau at HBSC wedi bod yn amhrisiadwy.
Diwrnod 2: Archwilio’n Fanwl a Chydweithredu
Mae cymryd rhan yn HBSC yn caniatáu i’r Rhwydwaith gyfrannu at gyfnewid gwybodaeth yn fyd-eang, ac elwa o hynny, gan sicrhau bod Cymru’n parhau’n flaenllaw mewn ymchwil i iechyd y glasoed.
Anogodd yr ail ddiwrnod ddeialog traws-ddisgyblaethol trwy gyfarfodydd grwpiau traws-ffocws yn y bore. Yn nes ymlaen, caniataodd sesiynau pwnc benodol am archwilio meysydd allweddol yn fanylach.
Grwpiau Datblygu
Ar ôl cinio, ymunom â grwpiau datblygu sy’n mynd i’r afael â pholisi, methodoleg, cyflyrau cronig a dulliau dilysu ansoddol.
Uchafbwynt Personol
Cefais y fraint o gadeirio sesiwn iechyd gyfochrog gyda chyflwyniadau rhagorol gan y timau o Lithwania, yr Iseldiroedd a Gwlad Belg (Fflandrys). Daeth y diwrnod i ben gyda chinio gwresog a bywiog mewn bwyty lleol – gan gryfhau cyfeillgarwch a chydweithrediadau yn y dyfodol.
Diwrnod 3: Mewnwelediadau i Gloi ac Edrych Tua’r Dyfodol
Ar y diwrnod olaf, aethpwyd â ni i Brifysgol Genedlaethol a Kapodistrian Athen, lle daeth y gynhadledd i ben gyda thrafodaethau am fodelu aml-lefel ac optimeiddio data.
Roedd y sesiwn gloi yn ddiwedd priodol i ddigwyddiad gwirioneddol ysbrydoledig. Wrth i ni ffarwelio, gadawodd tîm Cymru’n llawn egni ac yn barod ar gyfer y bennod nesaf.
Meddyliau Terfynol
Wrth i ni barhau â’r gwaith hwn, mae partneriaeth y Rhwydwaith-HBSC yn gonglfaen i’n strategaeth o hyd – cysylltu gweithredu lleol â chipolwg byd-eang i hyrwyddo iechyd a lles pobl ifanc global.
Roedd Cynhadledd HBSC yn Athen yn fwy na chyfarfod yn unig. Roedd yn fodd pwerus o’n hatgoffa am yr hyn y gallwn ei gyflawni trwy gydweithredu, arloesi a diben cyffredin. Wrth i ni ddychwelyd i’n gwaith yng Nghymru, rydym wedi’n hysbrydoli i barhau i adeiladu ar y momentwm hwn.
Rydym eisoes yn edrych ymlaen at ailgysylltu yn y cyfarfodydd ar-lein ym mis Tachwedd a, gobeithio, mynd i gynhadledd y flwyddyn nesaf, a gynhelir gan y tîm Tsiecaidd!
