Rydym wrth ein bodd yn cyhoeddi bod pob ysgol uwchradd yng Nghymru bellach wedi cofrestru ar gyfer casgliad data 2025 y Rhwydwaith. Dyma garreg filltir enfawr – ac mae’n dyst go iawn i’r ymroddiad a’r gwaith tîm ar draws y rhwydwaith.
Meddai Dr. Kelly Morgan, Cyfarwyddwr y Rhwydwaith:
‘Mae cyrraedd 100% mewn cofrestriadau yn dangos cymaint o bwys y mae ysgolion yn ei roi ar rôl y Rhwydwaith yn cefnogi iechyd a lles dysgwyr, a gwella ysgolion. Mae’n eiliad falch i bawb sy’n gysylltiedig.
Diolch enfawr i bawb sydd wedi helpu i wireddu hyn. Mae eich cefnogaeth barhaus yn helpu i lywio dyfodol iachach yng Nghymru.
Gyda’n gilydd, rydym yn adeiladu dyfodol cryfach, iachach i bobl ifanc yng Nghymru. Gadewch i ni barhau i yrru newid cadarnhaol gyda’n gilydd.’
Caewyd cofrestru yn swyddogol ar 18 Gorffennaf, ac rydym ni bellach yn gofyn i ysgolion gwblhau dwy ran yr arolwg:
Bydd casglu data’r arolwg ar agor tan 19 Rhagfyr 2025, gan roi amser i ysgolion gasglu cipolygon ystyrlon a fydd yn helpu i lywio cynllunio a pholisi yn y dyfodol.
Os oes gennych unrhyw gwestiynau neu os hoffech ragor o wybodaeth, e-bostiwch ein Rheolwr Materion Allanol a Chyfnewid Gwybodaeth, Maria Boffey.
Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi adroddiad newydd sy’n amlygu anghenion tystiolaeth heb eu bodloni yn y Dull Ysgol Gyfan ar gyfer Llesiant Emosiynol a Meddyliol. Yn y blog hwn, mae Maria Boffey, Rheolwr Materion Allanol a Chyfnewid Gwybodaeth y Rhwydwaith, yn archwilio sut mae data cadarn a rheolaidd y Rhwydwaith yn helpu i fynd i’r afael â’r bylchau hyn. Mae arolygon y Rhwydwaith yn cefnogi ysgolion a llunwyr polisi gyda thystiolaeth am les disgyblion a staff, tegwch ac effaith. Mae’r adroddiad yn cydnabod bod y Rhwydwaith yn gyfrannwr allweddol at fonitro a gwerthuso hirdymor mewn ysgolion cynradd ac uwchradd yng Nghymru.
Yma yn y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion (y Rhwydwaith), rydym ni’n croesawu cyhoeddi’r Dull ysgol gyfan ar gyfer llesiant emosiynol a meddyliol: anghenion tystiolaethol heb eu diwallu gan Lywodraeth Cymru. Mae’r adroddiad yn amlygu pwysigrwydd data cadarn a rheolaidd i werthuso sut mae Fframwaith y Dull Ysgol Gyfan yn cael ei gyflawni ac, yn holl bwysig, pa wahaniaeth mae’n ei wneud.
Er bod yr adroddiad yn cydnabod bod ystod eang o wybodaeth werthfawr eisoes wedi cael ei chasglu, casglwyd llawer ohoni trwy weithgareddau unigol. I ategu gwelliant parhaus, mae’r adroddiad yn amlygu bod angen data mwy cyson a chynrychioliadol o bob rhan o gymuned yr ysgol – yn enwedig gan staff ysgol a rhieni/gofalwyr.
Mae’r adroddiad yn nodi nifer o feysydd allweddol lle mae angen rhagor o dystiolaeth, gan gynnwys:
Ymgysylltu a chyfathrebu â chymuned yr ysgol gyfan.
Llesiant ac anghenion cymorth staff.
Diwylliant ac amgylchedd ysgolion.
Blaenoriaethu ac adnoddau.
Partneriaethau â gwasanaethau cymorth.
Alinio â strategaethau addysg ac iechyd.
Cyflawni ar draws pob lleoliad addysg.
Profiadau, llesiant ac anghenion hyfforddiant staff.
Dyma ble mae’r Rhwydwaith yn chwarae rhan allweddol o ran mynd i’r afael â’r anghenion tystiolaethol a nodwyd yn adroddiad Llywodraeth Cymru. Trwy ein harolygon rheolaidd ar lefel dysgwyr ac ysgolion, mae’r rhwydwaith yn darparu ffynhonnell gadarn a chynrychioliadol o ddata iechyd a lles, gan gynnwys iechyd meddwl a lles; gweithgarwch corfforol; ymddygiadau deietegol; defnyddio’r cyfryngau cymdeithasol; perthnasoedd cymdeithasol; cysylltedd â’r ysgol; iechyd rhywiol a defnyddio sylweddau. Mae’r dystiolaeth hon yn cynorthwyo ysgolion, awdurdodau lleol a llunwyr polisi cenedlaethol i olrhain cynnydd, amlygu bylchau a hysbysu ymyriadau targedig.
Hefyd, rydym yn cipio llais y disgybl a chyfranogiad, gan helpu i sicrhau bod dysgwyr yn chwarae rhan weithgar mewn llunio mentrau lles. Mae ein data’n ategu dadansoddiadau o degwch a chynhwysiant, gan amlygu sut brofiad a gaiff gwahanol grwpiau o ddarpariaeth iechyd a lles. Trwy gysylltu ymdrechion lles â deilliannau addysgol, rydym yn helpu i ddangos effaith ehangach y mentrau hyn. Yn holl bwysig, mae ein canfyddiadau’n llywio’r ddealltwriaeth o hyder a gallu’r staff i ddarparu cymorth lles, gan sicrhau bod datblygiad proffesiynol yn cyd-fynd â’r blaenoriaethau ymarferol a’r heriau sy’n cael eu hwynebu mewn ysgolion. Gyda’i gilydd, mae’r cyfraniadau hyn yn helpu i adeiladu darlun mwy cyflawn, wedi’i lywio gan dystiolaeth, o’r hyn sy’n gweithio – a ble mae angen cymorth pellach.
Rydym yn falch bod yr adroddiad yn cydnabod ein bod yn gyfrannwr allweddol at y sylfaen dystiolaeth:
“Mae hyn yn cynnwys y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion (SHRN) sy’n ffynhonnell bwysig o ddata iechyd a lles cadarn, rheolaidd trwy ei arolygon ar lefel dysgwyr ac ysgolion.”
“Mae SHRN yn cynnig cyfle gwych i fynd i’r afael â’r anghenion tystiolaethol heb eu diwallu a nodwyd ar gyfer dysgwyr ac uwch arweinwyr ysgolion er mwyn cefnogi monitro a gwerthuso hirdymor gwell“
Yn ogystal, mae’r adroddiad hwn gan Lywodraeth Cymru yn amlygu sut gall y Rhwydwaith fynd i’r afael â’r bylchau hyn mewn tystiolaeth. Mae data cadarn, manwl a hirdymor ein harolygon yn cael ei gasglu fel mater o drefn oddi wrth dysgwyr mewn lleoliadau cynradd ac uwchradd, ac uwch arweinwyr ysgolion. Mae data’r dysgwyr (11-16 oed) eisoes yn cael ei integreiddio hefyd i fanc data SAIL, sy’n darparu cyfleoedd gwych am gysylltu â setiau data addysg ac iechyd eraill i archwilio effaith y Fframwaith a’r ffactorau sy’n dylanwadu ar y deilliannau hyn gydag amser.
Yn ogystal, mae’r Rhwydwaith yn cyd-gadeirio Bwrdd y Rhaglen Ysgolion sy’n Hybu Iechyd i sicrhau bod mesurau’r arolwg yn cyd-fynd â safonau arfaethedig y Rhaglen Ysgolion sy’n Hybu Iechyd a Lles. Mae’r safonau hyn yn cyd-fynd yn agos â’r Fframwaith ac mae’r cysoni hwn yn sicrhau bod data’r Rhwydwaith yn gallu cefnogi’n uniongyrchol llawer o’r anghenion tystiolaethol heb eu diwallu a amlygwyd yn yr adroddiad hwn.
Wrth edrych tua’r dyfodol, mae’r Rhwydwaith yn gweld cyfleoedd pellach i wella’r tirlun data, gan gynnwys:
Cynnal casgliad peilot o ddata’r arolwg gydag Unedau Cyfeirio Disgyblion (UCDau) ar draws Cymru.
Yma yn y Rhwydwaith, trwy gydweithio ar draws sectorau, systemau a chymunedau, credwn y gall y Dull Ysgol Gyfan ddod yn rhan ddynamig ac ymatebol o fywyd ysgol – un sy’n esblygu i ateb anghenion newidiol dysgwyr a staff. Mae’r Rhwydwaith yn gwbl ymrwymedig i gefnogi’r weledigaeth hon a chyfrannu at ddyfodol iachach, mwy gwydn i bob dysgwr yng Nghymru. Gyda’n gilydd, gallwn adeiladu amgylchedd cryfach, mwy cefnogol, i bob dysgwr ac addysgwr yng Nghymru.
Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru’n falch o gyhoeddi eu bod yn lansio ail becyn cymorth y cwricwlwm yn eu Prosiect ar y Cwricwlwm Iechyd a Lles: ‘Ymddygiad sy’n Hyrwyddo Iechyd – Ffocws ar Fwyd a Maeth’.
Mae’r prosiect hwn, dan arweiniad y tîm Lleoliadau Addysgol, yn dwyn gweithwyr proffesiynol ynghyd o’r sectorau iechyd ac addysg i gyd-ddatblygu pecynnau cymorth ac adnoddau’r cwricwlwm. Bwriedir i’r rhain gynorthwyo ysgolion i gyflwyno themâu iechyd a lles allweddol fel rhan o’r Maes Dysgu a Phrofiad Iechyd a Lles newydd.
Mae’r Rhwydwaith wedi chwarae rhan allweddol mewn datblygu pecynnau cymorth y cwricwlwm trwy ddarparu data iechyd a lles cadarn ar lefel ysgol. Mae’r dystiolaeth hon yn sicrhau bod y cynnwys wedi’i seilio ar anghenion a phrofiadau gwirioneddol dysgwyr ar draws Cymru. Mae canfyddiadau ymchwil y Rhwydwaith, gan gynnwys cipolygon i ymddygiadau iechyd allweddol a thueddiadau sy’n dod i’r amlwg ymhlith pobl ifanc, wedi llywio cynllun adnoddau ymarferol yr ystafell ddosbarth yn uniongyrchol – fel y rhai sy’n ymddangos yn y pecyn cymorth bwyd a maeth.
Mae’r pecynnau cymorth wedi’u seilio ar egwyddorion dylunio’r cwricwlwm ac maent yn canolbwyntio ar yr hyn sydd bwysicaf i ddysgwyr ac ar eu cyfer. Maent yn amlygu gwybodaeth, sgiliau a gwerthoedd hanfodol, ac yn cynnig cyfleoedd am ddysgu trosglwyddadwy ar draws themâu a Meysydd Dysgu a Phrofiad eraill.
Gweithgareddau addasadwy’r ystafell ddosbarth sy’n canolbwyntio ar fwyd a maeth
Mae’r adnoddau hyn yn addas i’w defnyddio ar draws amrywiaeth o leoliadau ysgol a bwriedir iddynt gefnogi datblygiad cwricwlwm sy’n berthnasol yn lleol.
Cadwch i fyny â’n hadnoddau a’n newyddion diweddaraf trwy danysgrifio ar gyfer ein e-newyddion (os ydych chi’n cynrychioli ysgol yng Nghymru) neu ein e-grynhoad (i gynulleidfaoedd addysg, iechyd a lles ehangach).
Gan Dr. Honor Young,Dirprwy Gyfarwyddwr, y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion
Cynulliad Byd-eang er Iechyd y Glasoed
Fe wnaeth Cynhadledd ddiweddar HBSC (Ymddygiad Iechyd mewn Plant Oed Ysgol) yn Athen ddwyn ynghyd 121 o gynrychiolwyr o 39 o’r 51 aelod wlad a rhanbarth. Fe wnaeth y digwyddiad bywiog hwn nodi’r ail waith yn unig y mae Gwlad Groeg wedi croesawu’r gynhadledd dros y ddau ddegawd diwethaf – gan ei wneud yn achlysur arbennig tu hwnt.
Diwrnod 1: Gosod yr Olygfa
Agorodd y gynhadledd gyda diweddariadau gan y Pwyllgor Cydlynu Rhyngwladol, ac wedyn prif anerchiadau ysbrydoledig. Gosodwyd y naws gan yr Athro Oddrun Samdal, a chlywom fyfyrdodau grymus gan João Breda (WHO Athen) ac uwch swyddogion o Weinidogaethau Iechyd ac Addysg Gwlad Groeg.
Pwysleisiodd eu negeseuon rôl hanfodol cydweithredu rhyngwladol wrth ddatblygu iechyd cyhoeddus.
Enghraifft o’r cydweithredu hwn yw integreiddio HBSC yn strategol o fewn y Rhwydwaith ers 2013, sydd wedi gwella cyfraddau ymateb yn sylweddol ac wedi estyn y sampl genedlaethol yng Nghymru.
Uchafbwyntiau Allweddol:
Cyflwyno 8 adroddiad tuedd HBSC ar bynciau fel anghydraddoldebau cymdeithasol, iechyd rhywiol, ac iechyd meddwl.
Rhannodd Sophie Jullien strategaeth adnewyddedig Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) ar gyfer lles plant a’r glasoed.
Roeddem wrth ein bodd yn gweld Cymru’n cael ei chydnabod am integreiddio HBSC i’r Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion (Rhwydwaith) – model ar gyfer monitro a chynllunio iechyd ar lefel ysgol yn effeithiol. Mae ein model, sy’n cyfuno data rhyngwladol â seilwaith cenedlaethol y Rhwydwaith, wedi cael ei gydnabod yn rhyngwladol am fod yn arfer gorau ar gyfer cynllunio gweithredu ynghylch iechyd ar lefel ysgol.
Grwpiau Ffocws a Chydweithrediadau rhwng Gwledydd
Ymunodd cynrychiolwyr â grwpiau ffocws oedd wedi’u halinio â’u harbenigedd, yn amrywio o atal trais i fwyta a cholli pwysau. Fe wnaeth ein clwstwr ni o wledydd (Cymru, Lloegr, Iwerddon, yr Alban a Chanada) hefyd gyfarfod am drafodaethau bywiog ar recriwtio ysgolion a rhannu data. Roedd Cymru’n falch o gyflwyno’i dull trwy ein hadroddiadau ysgol pwrpasol, dangosfyrddau digidol, gweminarau, cylchlythyron a digwyddiadau. Mae’r offer hyn nid yn unig yn cefnogi ysgolion ond yn dangos hefyd sut mae’r Rhwydwaith yn defnyddio data HBSC i yrru ymchwil perthnasol i bolisi a gwella deilliannau iechyd pobl ifanc.
Perfformiad Teimladwy
Digwyddiad a wnaeth sefyll allan oedd perfformiad cerddorol gan En-Techni Psyhi, sef grŵp o ddefnyddwyr ac aelodau cymuned gwasanaeth iechyd meddwl. Fe wnaeth eu perfformiad annog dileu stigmâu trwy gerddoriaeth; profiad emosiynol a chofiadwy.
Cynllun at y Dyfodol
Yn y prynhawn, cyfarfuom â’n gweithgorau arbenigol i gynllunio cylch nesaf yr arolwg. Daeth ennyd falch pan etholwyd Kelly a minnau yn Brif Ymchwilwyr ar y Cyd i Gymru; rôl y mae’n anrhydedd i ni ymgymryd â hi. Hefyd, fe wnaethom ffarwelio â Dr. Chris Roberts, y mae ei gyfraniadau at HBSC wedi bod yn amhrisiadwy.
Diwrnod 2: Archwilio’n Fanwl a Chydweithredu
Mae cymryd rhan yn HBSC yn caniatáu i’r Rhwydwaith gyfrannu at gyfnewid gwybodaeth yn fyd-eang, ac elwa o hynny, gan sicrhau bod Cymru’n parhau’n flaenllaw mewn ymchwil i iechyd y glasoed.
Anogodd yr ail ddiwrnod ddeialog traws-ddisgyblaethol trwy gyfarfodydd grwpiau traws-ffocws yn y bore. Yn nes ymlaen, caniataodd sesiynau pwnc benodol am archwilio meysydd allweddol yn fanylach.
Grwpiau Datblygu
Ar ôl cinio, ymunom â grwpiau datblygu sy’n mynd i’r afael â pholisi, methodoleg, cyflyrau cronig a dulliau dilysu ansoddol.
Uchafbwynt Personol
Cefais y fraint o gadeirio sesiwn iechyd gyfochrog gyda chyflwyniadau rhagorol gan y timau o Lithwania, yr Iseldiroedd a Gwlad Belg (Fflandrys). Daeth y diwrnod i ben gyda chinio gwresog a bywiog mewn bwyty lleol – gan gryfhau cyfeillgarwch a chydweithrediadau yn y dyfodol.
Diwrnod 3: Mewnwelediadau i Gloi ac Edrych Tua’r Dyfodol
Ar y diwrnod olaf, aethpwyd â ni i Brifysgol Genedlaethol a Kapodistrian Athen, lle daeth y gynhadledd i ben gyda thrafodaethau am fodelu aml-lefel ac optimeiddio data.
Roedd y sesiwn gloi yn ddiwedd priodol i ddigwyddiad gwirioneddol ysbrydoledig. Wrth i ni ffarwelio, gadawodd tîm Cymru’n llawn egni ac yn barod ar gyfer y bennod nesaf.
Meddyliau Terfynol
Wrth i ni barhau â’r gwaith hwn, mae partneriaeth y Rhwydwaith-HBSC yn gonglfaen i’n strategaeth o hyd – cysylltu gweithredu lleol â chipolwg byd-eang i hyrwyddo iechyd a lles pobl ifanc global.
Roedd Cynhadledd HBSC yn Athen yn fwy na chyfarfod yn unig. Roedd yn fodd pwerus o’n hatgoffa am yr hyn y gallwn ei gyflawni trwy gydweithredu, arloesi a diben cyffredin. Wrth i ni ddychwelyd i’n gwaith yng Nghymru, rydym wedi’n hysbrydoli i barhau i adeiladu ar y momentwm hwn.
Rydym eisoes yn edrych ymlaen at ailgysylltu yn y cyfarfodydd ar-lein ym mis Tachwedd a, gobeithio, mynd i gynhadledd y flwyddyn nesaf, a gynhelir gan y tîm Tsiecaidd!
Cadw mewn Cysylltiad
I gael y diweddaraf am ddatblygiadau’r Rhwydwaith a HBSC, ewch i’n gwefan.
Mae’r Rhwydwaith yn helpu ysgolion ar draws Cymru i osod iechyd a lles wrth wraidd addysg. Yn y blog hwn, mae Maria Boffey, Rheolwr Materion Allanol a Chyfnewid Gwybodaeth y Rhwydwaith, yn rhannu sut mae ysgolion yn defnyddio data’r Rhwydwaith i lunio strategaethau, cefnogi dysgwyr a chreu newid parhaol, wedi’i lywio gan dystiolaeth….
Sut mae’r Rhwydwaith yn Helpu i AdeiladuYsgolion Cryfach a Dysgwyr Iachach ar draws Cymru
Yn y Rhwydwaith, pan fydd dysgwyr yn iach ac yn cael eu cefnogi, credwn eu bod yn ffynnu – nid dim ond yn academaidd, ond yn gymdeithasol ac yn emosiynol, hefyd. Dyna pam rydym yn falch o fod yn bartner dibynadwy sy’n gweithio gydag ysgolion ledled Cymru i wreiddio iechyd a lles yng nghalon bywyd ysgol.
Pam mae’r Rhwydwaith yn bwysig
Bob dwy flynedd, mae’r Rhwydwaith yn cynnal casgliad data cenedlaethol yn cynnwys dysgwyr a staff ysgolion. Nid dim ond arolwg yw hwn – mae’n arf grymus ar gyfer newid.
Pan fydd ysgolion yn cymryd rhan yng nghasgliad data’r Rhwydwaith, maent yn derbyn data teilwredig, wedi’i feincnodi, sy’n cynnig gwerth gwirioneddol. Mae’r data hwn yn helpu ysgolion i fyfyrio ar eu strategaethau presennol, gan amlygu beth sy’n gweithio’n dda ac ymhle y mae lle i wella. Gyda chipolygon clir, penodol i ysgol, gall athrawon gynllunio ymyriadau targedig sydd wedi’u seilio mewn tystiolaeth ac sy’n gyson â chyd-destun unigryw eu hysgol.
Pam mae hyn yn bwysig? Oherwydd mae dysgwyr iachach yn ddysgwyr gwell. Pan fydd myfyrwyr yn teimlo’u bod yn ddiogel, wedi’u cefnogi ac yn iach, maen nhw’n fwy tebygol o fynd i’r ysgol, ymddiddori a chyflawni eu potensial llawn. Mae sylfaen iechyd a lles gadarn yn hanfodol i lwyddiant academaidd a thwf personol. Dyma pam mae gwaith y Rhwydwaith mor bwysig: mae’n helpu ysgolion i greu’r math o amgylchedd lle gall pob dysgwr ffynnu.
Mudiad Cenedlaethol
Mae’r Rhwydwaith yn rhan o ymdrech ehangach i wreiddio iechyd a lles yn y system addysg. Rydym ni’n gweithio’n agos gyda Llywodraeth Cymru, Ysgolion Iach ac Iechyd Cyhoeddus Cymru i sicrhau bod data lefel ysgol yn cyfrannu at ddealltwriaeth genedlaethol a datblygiad polisi.
Fel y mae Lynne NeagleAS, Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, wedi’i amlygu, mae’r gwaith hwn yn ymwneud â mwy na data – mae’n ymwneud â grymuso ysgolion i wneud newid ystyrlon parhaus:
“Mae’r Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion yn gonglfaen o ran darparu data a thystiolaeth amhrisiadwy sy’n llunio polisi ac ymarfer. … Mae’r data hanfodol hwn yn ategu polisïau iechyd meddwl ac addysg Llywodraeth Cymru ac mae’n gyrru gwaith mawr ei effaith yn y sector addysg ehangach ac mewn academia. Mae’r Rhwydwaith yn chwarae rhan flaenllaw mewn gweddnewid y tirlun addysg, gan sicrhau lles ein plant a dyfodol ein cymunedau.”
Beth rydym ni’n ei fesur
Yn y Rhwydwaith, rydym yn gwybod bod cefnogi dysgwyr yn golygu edrych ar y darlun llawn. Dyma pam mae ein harolygon yn archwilio amrywiaeth eang o bynciau sy’n bwysig iawn i ysgolion ac i ddysgwyr. O iechyd meddwl a lles emosiynol, i weithgarwch corfforol, maeth, defnyddio sylweddau, hinsawdd yr ysgol a llais y disgybl – bwriedir i’n dulliau fod yn gynhwysfawr. Trwy roi darlun cliriach i ysgolion o brofiadau eu dysgwyr, rydym ni’n eu helpu i wneud penderfyniadau gwybodus, ystyrlon, sy’n cefnogi lles drwyddi draw.
Sut mae’r Rhwydwaith yn Helpu Ysgolion i Gael Effaith Barhaus
Mae’r Rhwydwaith yn paratoi ysgolion â’r offer, yr hyfforddiant a’r cysylltiadau y mae eu hangen arnynt i greu newid ystyrlon parhaus. O hybu lles dysgwyr i gryfhau ymgysylltu â’r gymuned, bwriedir i’n dulliau fod yn ymarferol a grymusol. Mae ysgolion yn cael at ddata teilwredig o ansawdd uchel sy’n llywio cynllunio, yn cefnogi arolygiadau ac yn dilyn trywydd cynnydd gydag amser. Rydym yn cynnig cyfleoedd datblygu proffesiynol sy’n helpu staff i dyfu ac rydym yn meithrin diwylliant o gydweithredu trwy rwydwaith cadarn o ysgolion, ymchwilwyr a phartneriaid sector cyhoeddus. Hefyd, mae’r Rhwydwaith yn helpu ysgolion i rymuso pobl ifanc i gymryd yr awenau mewn mentrau lles, gan hyrwyddo diwylliant ysgol cadarnhaol a chynhwysol. Trwy ddefnyddio gwybodaeth y Rhwydwaith, gall ysgolion feithrin perthnasoedd cryfach â theuluoedd a gwasanaethau lleol, a gwreiddio gwelliannau cynaliadwy sydd o fudd i gymuned gyfan yr ysgol.
Beth mae ysgolion yn ei ddweud
Mae’r cipolygon mwyaf ystyrlon i waith y Rhwydwaith yn dod yn uniongyrchol oddi wrth yr ysgolion rydym ni’n gweithio gyda nhw ac sy’n ysbrydoli ein gwaith:
“Mae data’r Rhwydwaith yn ein helpu i gynllunio cwricwlwm sy’n ymateb i brofiadau gwirioneddol dysgwyr.”
Ysgol Maes y Gwendraeth
“Mae ein data o’r Rhwydwaith wedi ein helpu i greu cwricwlwm lles priodol i oedran, wedi’i arwain gan ddysgwyr.”
Ysgol Uwchradd yr Eglwys Newydd
Dathlu Grym Dull wedi’i lywio gan Dystiolaeth
Rydym ni wedi archwilio sut mae’r Rhwydwaith yn cefnogi ysgolion ar draws Cymru i osod iechyd a lles wrth wraidd addysg. O ddarparu data teilwredig o ansawdd uchel i feithrin cydweithredu a thwf proffesiynol, mae’r Rhwydwaith yn helpu ysgolion i wneud newidiadau ystyrlon, gwybodus sydd o fudd i ddysgwyr a staff fel ei gilydd.
Mae lleisiau ysgolion eu hunain yn adrodd cyfrolau – dangos sut mae data’r Rhwydwaith yn cael ei ddefnyddio i lunio cwricwla ymatebol, cefnogi arolygiadau a chryfhau ymagweddau ysgol gyfan at iechyd a lles. Mae’r enghreifftiau go iawn hyn gan ysgolion yn ein hatgoffa bod ysgolion, pan fydd ganddynt yr offer a’r cipolygon cywir, yn gallu creu amgylcheddau lle caiff pob dysgwr gyfle i ffynnu.
Wrth ei wraidd, mae’r Rhwydwaith yn ymwneud â phartneriaeth, tystiolaeth ac effaith. Ac wrth i ysgolion barhau i ymgysylltu â’r rhwydwaith, mae’r ymdrech gyfunol i adeiladu cymunedau dysgu cryfach ac iachach yn tyfu’n gryfach fyth.
Archwilio Mwy a Chadw mewn Cysylltiad
Ymwelwch â’n tudalen i ddarllen enghreifftiau go iawn o sut mae ysgolion yn defnyddio data’r Rhwydwaith i yrru newid cadarnhaol.
Mae’n bleser gennym gyhoeddi bod diweddariad i Ddangosfwrdd Data Iechyd a Lles Ysgolion Uwchradd y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion, Iechyd Cyhoeddus Cymru, yn fyw!
Mae’r dangosfwrdd hwn, a ddatblygwyd ar y cyd rhwng y Rhwydwaith ac Iechyd Cyhoeddus Cymru, yn cynnig cipolygon hygyrch, wedi’u gyrru gan ddata, i iechyd a lles dysgwyr uwchradd ledled Cymru.
Beth sy’n newydd?
Mae’r diweddariad hwn yn cyflwyno bron i 30 pwnc newydd ar gyfer pedair blynedd yr arolwg (2017, 2019, 2021 a 2023) ac mae’n bosibl gweld gwybodaeth rhywedd, oedran, grŵp blwyddyn, cyfoeth teuluol a gwahanol lefelau daearyddol. Mae’r ychwanegiadau hyn yn darparu cipolygon newydd i iechyd a lles presennol dysgwyr uwchradd yng Nghymru, ar lefel genedlaethol a rhanbarthol.
Nodweddion Wedi’u gwella
Daw’r dangosfwrdd diweddaredig gyda data cynhwysfawr i’w lawrlwytho sy’n cynnwys nifer y dysgwyr a ymatebodd i’r cwestiwn a chyfanswm nifer y dysgwyr a holwyd. Hefyd, mae’n cynnwys hepgoriadau a chyfraddau ymateb. Mae’r siartiau a’r tablau data a grëwyd o fewn y dangosfwrdd i gyd ar gael i’w lawrlwytho ynghyd â thabl data i gyd-fynd â nhw, gan ddisodli’r Adroddiad Cenedlaethol o 2023 ymlaen, yr arferai’r Rhwydwaith ei gyhoeddi.
Datblygiad Parhaus
Mae’r platfform yn esblygu’n barhaus, gyda rhagor o ddangosyddion a dadansoddiadau yn yr arfaeth mewn diweddariadau i ddod. Am fanylion pellach, cyfeiriwch at yr amserlen gyhoeddi arfaethedig ar wefan Iechyd Cyhoeddus Cymru.
Mae’r astudiaeth achos hon yn arddangos sut defnyddiodd Ysgol Gynradd Cogan ddata’r Rhwydwaith yn effeithiol i nodi a mynd i’r afael â’r heriau allweddol yr oedd disgyblion Blwyddyn 6 yn eu hwynebu, gan gynnwys diffyg hunan-barch ac anawsterau mewn perthnasoedd â chyfoedion.
Gyda chymorth Cydlynydd Ysgolion Iach WNHWPS a sefydliad allanol, cyflwynodd yr ysgol ymyrraeth dargedig i hybu hyder, gwell ymwybyddiaeth emosiynol a meithrin cysylltiadau cadarnhaol rhwng cyfoedion. Mae eu hymagwedd gydweithredol a defnyddio adnoddau allanol wedi arwain at fuddion sy’n para i’w dysgwyr.
Cliciwch isod i ddarganfod mwy
Meithrin Dyfodol Mwy Disglair: Sut mae Ysgol Gynradd Cogan yn Defnyddio Data’r Rhwydwaith i Rymuso Ymadawyr Blwyddyn 6.
Dyma Maria Boffey, Rheolwr Materion Allanol a Chyfnewid Gwybodaeth y Rhwydwaith, yn bwrw golwg fanylach ar gipolygon yr astudiaeth hon, sy’n amlygu pwysigrwydd deall y berthynas gynnil rhwng y cyfryngau cymdeithasol ac iechyd meddwl pobl ifanc
Twf Cyfathrebu Ar-lein ymhlith Pobl Ifanc
Mae cyfathrebu ar-lein yn chwarae rôl ganolog ym mywyd pobl ifanc ar draws y DU. Mae’r ystadegau yn drawiadol – mae mwyafrif helaeth pobl ifanc 12 i 15 oed yn weithgar ar-lein, ac mae perchnogaeth ar ffôn symudol yn dod yn fwyfwy cyffredin, hyd yn oed ymhlith plant iau. Yn sgil y presenoldeb digidol cynyddol hwn daw sgyrsiau a phryderon am effeithiau’r cyfryngau cymdeithasol ar iechyd meddwl. Yn ôl ystadegau diweddar, mae gan 99% o bobl ifanc 12 i 15 oed gysylltiad â’r rhyngrwyd a dywed 95% ohonynt eu bod yn defnyddio’r cyfryngau cymdeithasol cyn ac ar ôl ysgol bob dydd (Y Swyddfa Gartref, 2020).
Tystiolaeth Gymysg am y Cyfryngau Cymdeithasol ac Iechyd Meddwl
Mae Dr. Rebecca Anthony yn amlygu pwynt allweddol: mae’r dystiolaeth ynghylch effaith y cyfryngau cymdeithasol ar iechyd meddwl yn gymysg. Er bod rhai astudiaethau’n nodi cysylltiadau bach ond arwyddocaol ag iechyd meddwl, nid yw rhai eraill yn dod o hyd i unrhyw gysylltiad sylweddol. Gellid priodoli’r anghysondeb hwn i ddulliau ymchwil amrywiol, yr esblygu cyson yn y tirlun digidol, a’r ffordd gymhleth y mae’r cyfryngau cymdeithasol yn rhyngweithio â ffactorau fel cwsg, gweithgarwch corfforol a seiberfwlio. Mae hi’n pwysleisio bod rhaid i ymchwilwyr fynd y tu hwnt i fertigau gor-syml fel amser o flaen sgrin, ac ymchwilio i’r hyn y mae pobl ifanc yn ei wneud ar-lein, y cymhellion wrth wraidd defnyddio’r cyfryngau cymdeithasol, ynghyd â nodi grwpiau bregus posibl o bobl ifanc.
Cyflwyno Data’r Rhwydwaith
Using data from The SHRN Student Health and Well-being Survey in Secondary Schools 2019, the study team explored critical topics such as mental health, online communication, cyberbullying and relationships. This data served as a foundation for her research, providing valuable insights into the health and well-being of young people, and the factors influencing it.
Canfyddiadau Allweddol am y Defnydd o’r Cyfryngau Cymdeithasol ymhlith Dysgwyr Uwchradd
Gan ddefnyddio data o arolwg 2019, archwiliodd yr astudiaeth sut mae cyfathrebu ar-lein yn gysylltiedig ag iechyd meddwl ymhlith dysgwyr uwchradd 11 i 16 oed. Datgelodd yr ymchwiliad dueddiadau pwysig:
Ymgysylltu cryf: Mae 82% o ddysgwyr yn cysylltu â’u ffrindiau agosaf ar-lein yn ddyddiol.
Agweddau cadarnhaol: Mae cysylltiad rhwng rhyngweithio ar-lein mynych â ffrindiau o fywyd go iawn a chylchoedd cyfeillgarwch mwy, a lles gwell.
Effeithiau negyddol: I’r gwrthwyneb – mae cysylltiad mynych â ffrindiau rhithwir – sef cyfeillgarwch cwbl ar-lein yn unig – yn gysylltiedig â lles is, yn enwedig i ferched.
Seiberfwlio: Adroddodd 13% o ddysgwyr eu bod yn ddioddefwyr seiberfwlio.
Dihangfa: Cyfaddefodd 40% eu bod yn defnyddio’r cyfryngau cymdeithasol i ddianc rhag emosiynau negyddol.
Y Goblygiadau i Gefnogi Lles Pobl Ifanc
Mae’r canfyddiadau hyn yn pwysleisio natur ddeuol y cyfryngau cymdeithasol – gall feithrin cysylltiadau ystyrlon a, hefyd, peri risgiau i grwpiau penodol. Mae angen sylw yn arbennig ar ddemograffeg fregus bosibl, fel merched yn eu harddegau sy’n cyfathrebu â ffrindiau sydd ar-lein yn unig. Mae mynd i’r afael â’r heriau hyn yn gofyn am ddull cynnil o ddeall arferion pobl ifanc ar y cyfryngau cymdeithasol a’u heffaith ehangach ar iechyd meddwl.
Mae canfyddiadau’r astudiaeth yn awgrymu y gall canolbwyntio dim ond ar faint o amser sy’n cael ei dreulio ar-lein orsymleiddio’r mater, gan esgeuluso nodweddion pwysig fel natur gweithgareddau a rhyngweithiadau ar-lein. Yn hytrach na gosod pwyslais gormodol ar fonitro a rheoleiddio cyfathrebu ar-lein, dylai addysgwyr, rhieni a gofalwyr gydnabod buddion posibl ymhél â grwpiau ffrindiau sefydledig ar-lein, gan weithio hefyd i leihau unrhyw risgiau cysylltiedig. Dylai ymdrechion o’r fath i wella lles pobl ifanc ystyried y cysylltiadau cadarnhaol hyn.
Ehangu Ymchwil gan ddefnyddio Data’r Rhwydwaith: Grwpiau Oedran Iau
Nod astudiaeth newydd dan arweiniad Cydymaith Ymchwil y Rhwydwaith, Shujun Liu, yw ehangu ymchwil y Rhwydwaith i ysgolion cynradd, gan ehangu ei chwmpas y tu hwnt i ddysgwyr uwchradd.
Bydd y dull cyfannol hwn yn sicrhau dealltwriaeth gynhwysfawr o’r ffordd y mae ffactorau cymdeithasol ac amgylcheddol yn effeithio ar les plant ar draws cyfnodau gwahanol yn eu haddysg. Gwyliwch weminar Shujun yma.
Data’r Rhwydwaith: Gyrru Ymchwil sy’n cael Effaith a Newidiadau i Bolisi
Mae Arolwg Iechyd a Lles Myfyrwyr y Rhwydwaith yn gonglfaen ar gyfer ymchwil sy’n cael effaith, gan gynnig cipolygon hollbwysig i fywyd pobl ifanc. Trwy ddadansoddi data’r Rhwydwaith, gall ymchwilwyr fel Dr. Rebecca Anthony archwilio:
Sut mae’r cyfryngau cymdeithasol yn dylanwadu ar les meddyliol
Tueddiadau mewn cyfathrebu ar-lein ymhlith dysgwyr uwchradd
Ffactorau risg sy’n effeithio ar grwpiau bregus
Y tu hwnt i ymchwil academaidd, mae gan ganfyddiadau’r Rhwydwaith gymwysiadau yn y byd go iawn:
Gall llunwyr polisi ddefnyddio’r cipolygon hyn i ddylunio ymyriadau targedig a neilltuo adnoddau yn effeithiol.
Gall ysgolion roi mentrau addysgol ar waith i addysgu plant a phobl ifanc sut i ymrafael â’r byd digidol yn ddiogel. Er enghraifft, mae nodi merched yn eu harddegau sy’n uwch eu risg oherwydd cyfeillgarwch ar-lein yn unig yn rhoi sylfaen, wedi’i yrru gan ddata, ar gyfer datblygu rhaglenni cymorth.
Casgliad
Wrth i’r Rhwydwaith barhau â’i ymdrechion, mae’r cipolygon hyn yn paratoi’r ffordd ar gyfer strategaethau gwybodus i hyrwyddo arferion digidol iach a chefnogi iechyd a lles plant a phobl ifanc ar draws Cymru a’r tu hwnt. Yn sgil y ffocws cyfunol ar ysgolion uwchradd a chynradd, bydd y dull cynhwysfawr hwn yn cyfrannu heb os at greu amgylchedd sy’n blaenoriaethu iechyd meddwl a lles a datblygiad pob oedran addysg.
Mae canfyddiadau newydd sy’n defnyddio data’r Rhwydwaith gan Iechyd Cyhoeddus Cymru mewn partneriaeth â’r Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion yn DECIPHer, Prifysgol Caerdydd yn datgelu bod dros 20% o ferched o deuluoedd incwm is yng Nghymru yn adrodd am ddefnydd problematig o’r cyfryngau cymdeithasol. Fe wnaeth Arolwg Iechyd a Lles Myfyrwyr y Rhwydwaith 2023, a wnaeth gynnwys bron i 130,000 o ddysgwyr, ganfod bod gan ferched o aelwydydd cyfoeth isel a chanolig gyfraddau uwch o lawer o ddefnydd problematig o’r cyfryngau cymdeithasol o gymharu â bechgyn.
Mynegodd Emily van de Venter, Ymgynghorydd gydag Iechyd Cyhoeddus Cymru, bryder am effaith y cyfryngau cymdeithasol ar berthnasoedd ac iechyd meddwl pobl ifanc, yn enwedig ymhlith grwpiau cyfoeth is. Pwysleisiodd Dr. Kelly Morgan, [MB1] Cyfarwyddwr y Rhwydwaith, bwysigrwydd monitro tueddiadau i ddeall sut mae defnyddio’r cyfryngau cymdeithasol yn effeithio ar ymddygiadau iechyd.
Fe wnaeth Dr. Kelly Morgan, Cyfarwyddwr y Rhwydwaith, gamu i lwyfan y Gynhadledd Teithiau Llesol ac Iach i’r Ysgol yn Marwth 2025, a gynhaliwyd gan Lywodraeth Cymru yng Nghaerdydd. Daeth y digwyddiad blaenllaw hwn ag addysgwyr, llunwyr polisi a chynllunwyr trefol ynghyd i archwilio strategaethau blaengar ar gyfer hyrwyddo teithio llesol i’r ysgol.
Agorwyd y digwyddiad yn swyddogol gan Ken Skates, Ysgrifennydd y Cabinet dros Ogledd Cymru a Thrafnidiaeth, gan adlewyrchu ymrwymiad Llywodraeth Cymru i deithio llesol a hygyrchedd mewn addysg. Yn ei sylwadau, pwysleisiodd bwysigrwydd hyrwyddo cerdded, olwynio a beicio fel elfennau hanfodol o ymagwedd iachach a mwy cynaliadwy at deithio i’r ysgol. Pwysleisiodd ei araith weledigaeth y llywodraeth at y dyfodol, lle mae teithio llesol nid yn unig yn cael ei annog ond yn cael ei integreiddio’n llawn i fywyd bob dydd.
Yn ystod ei chyflwyniad, amlygodd Dr. Morgan rôl hanfodol y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion wrth fonitro a llywio polisïau sy’n cefnogi teithiau llesol mwy diogel, iach a chynaliadwy ar gyfer dysgwyr. Pwysleisiodd sut mae dull y Rhwydwaith, sy’n seiliedig ar dystiolaeth ac yn cael ei yrru gan ddata, yn helpu ysgolion a chymunedau i weithredu mentrau teithio llesol effeithiol, gan sicrhau hygyrchedd ac ymgysylltiad i bob dysgwr.
Meddai Dr. Morgan: ‘Mae’r Rhwydwaith yn ymrwymo i gynorthwyo ysgolion i integreiddio atebion teithio sy’n canolbwyntio ar iechyd, gan atgyfnerthu pwysigrwydd cydweithredu rhwng y sectorau addysg ac iechyd cyhoeddus. Roedd hi’n ysbrydoledig clywed y straeon anhygoel gan Ysgol Gynradd Radnor am eu menter, y Bws Beics – enghraifft wych o’r ffordd y gall ysgolion hyrwyddo teithio llesol mewn ffyrdd creadigol, sy’n cael eu harwain gan y gymuned.’
Fe wnaeth y gynhadledd gynnwys gweithdai rhyngweithiol, paneli arbenigwyr ac astudiaethau achos o’r byd go iawn, gan amlygu rhaglenni llwyddiannus fel cerdded a bysiau beics. Fe wnaeth trafodaethau hefyd ymdrin ag ymgysylltu cymunedol, datblygu seilwaith a buddion hirdymor teithio llesol i les dysgwyr.
Mae’r Rhwydwaith yn ymroi i gynorthwyo ysgolion i integreiddio atebion teithio sy’n canolbwyntio ar iechyd, gan atgyfnerthu pwysigrwydd cydweithredu rhwng y sectorau addysg ac iechyd cyhoeddus.
